Ontdek de kracht van muziektherapie voor ontspanning en genezing. Muziek heeft een positieve invloed op welzijn, van het verbeteren van humeur en het behandelen van depressie, tot het bevorderen van sociale interactie bij autisme en het verlichten van symptomen van dementie. Lees hoe muziek als therapie kan bijdragen aan je gezondheid en welzijn.

Terwijl ik deze blog schrijf, speelt er muziek op de achtergrond. Voor mij is muziek een dagelijkse vorm van therapie; het past zich moeiteloos aan elke situatie aan, en ik kan zelf bepalen hoe ik het inzet. Perfect, toch? Bovendien merk ik dat mijn concentratie verbetert, ik me vrolijker en meer ontspannen voel, en dat mijn lichaam makkelijker tot rust komt.

Iedereen beleeft muziek op zijn eigen manier. Of het nou via de radio is in de auto of thuis via een streamingdienst, of door gehoorklachten in gedachte of via het voelen ervan.

Muziek biedt niet alleen ontspanning, ontroering of een boost in je humeur, maar brengt ook mensen samen. Denk aan festivals, concerten of een avondje uit. Ook bij belangrijke levensmomenten zoals bruiloften en uitvaarten speelt muziek een grote rol. Maar hoe werkt muziektherapie precies?

Vormen van muziektherapie

Muziek wordt steeds vaker ingezet als therapeutisch middel. Er zijn twee hoofdvormen: luisteren naar muziek of actief deelnemen door te zingen en spelen. Hoewel muziektherapie vaak niet gedekt wordt door de basisverzekering, zijn er aanvullende verzekeringen die dit (gedeeltelijk) vergoeden. Muziek bij depressie wordt steeds vaker toegepast om mensen dichter bij hun emoties te brengen en hen te helpen gevoelens te uiten.

Als professionele muziektherapie momenteel geen optie voor je is, kun je altijd zelf thuis aan de slag. Het leren bespelen van een instrument zoals een keyboard, gitaar of mondharmonica kan heel verfrissend zijn. Je kunt gebruikte instrumenten vinden op platforms zoals Marktplaats, en gratis lessen volgen via YouTube. Als het bespelen van een instrument niet je ding is, kun je jezelf verliezen in zingen of dansen op je favoriete muziek. Muziek en welzijn gaan hand in hand en kunnen bijdragen aan een gevoel van ontspanning en vreugde.

Stoffen en hormonen die muziek in je lichaam activeert

Oxytocine: Dit hormoon, ook wel het “knuffelhormoon” genoemd, speelt een belangrijke rol bij het vormen van sociale banden, zoals ouder-kind relaties en vriendschappen. Het komt vrij bij zorgtaken en intieme momenten.
Endorfine: Endorfines werken als natuurlijke pijnstillers en zorgen voor een gevoel van welzijn. Ze worden geproduceerd tijdens inspanning, seksuele opwinding, en andere intense ervaringen.
Dopamine: Bekend als het “gelukshormoon”, speelt dopamine een cruciale rol in motivatie en beloningsgericht gedrag. Het heeft ook invloed op motorische controle en gevoelens van genot.
Serotonine: Deze neurotransmitter beïnvloedt onder andere stemming, slaap, en eetlust. Serotonine is belangrijk voor het reguleren van emoties en pijnverwerking.

Muziek kan ook de productie van cortisol, het stresshormoon, verminderen. Cortisol wordt vaak in verband gebracht met stress en speelt een rol bij het afbreken van spierweefsel en het vrijmaken van energie.

Toepassingen van muziek in de zorg

Muziek wordt op verschillende manieren in de zorg toegepast. Zo wordt bij sommige hersenoperaties gevraagd of de patiënt wil meezingen of een instrument wil bespelen om de voortgang van de operatie te monitoren. Ook tijdens operaties luisteren sommige artsen naar muziek om hun werkomgeving aangenamer te maken. Patiënten kunnen voor, tijdens, of na een operatie naar muziek luisteren om hen te helpen ontspannen. Tijdens een MRI-scan kan muziek helpen om het harde geluid te maskeren en de ervaring minder stressvol te maken. Als je binnenkort een ziekenhuisbezoek hebt en je denkt dat muziek je kan helpen, vraag dan of je je eigen muziek mee mag nemen.

Dementie en alzheimer

Muziek bij dementie biedt tal van voordelen, zoals stressvermindering en verlaging van de bloeddruk. Uit onderzoek blijkt dat muziek ook het humeur en het cognitieve vermogen van mensen met dementie kan verbeteren. De muziek kan herinneringen oproepen en mensen weer in contact brengen met hun verleden, wat je vaak terugziet in ontroerende video’s van mensen met dementie of Alzheimer.

Muziek bij depressie

Muziek wordt steeds vaker ingezet bij de behandeling van depressie, zowel individueel als in groepsverband. Het kan mensen helpen dichter bij hun emoties te komen, hun gevoelens te uiten, en het praten over moeilijke onderwerpen vergemakkelijken.

Muziek bij autisme

Muziektherapie bij autisme wordt veelvuldig gebruikt bij de behandeling van kinderen en jongeren. Onderzoek heeft aangetoond dat deze vorm van muziek bij autisme aanzienlijke voordelen biedt, met name in het verbeteren van sociale interactie en communicatievaardigheden. Muziek bij autisme helpt hen om beter contact te maken met hun omgeving en versterkt hun vermogen om emoties en gedachten te uiten, wat essentieel is in hun ontwikkeling.

Slaapproblemen

Muziek kan ook een positieve invloed hebben op slaapproblemen, afhankelijk van de muziekkeuze. Rustgevende muziek zoals klassieke muziek, instrumentale stukken, of natuurgeluiden kan helpen om sneller in slaap te vallen.

Documentaire: Muziek als therapie

De Nederlandse documentaire Dokters van morgen: Muziek als therapie laat zien wat muziektherapie voor mensen kan betekenen. De documentaire onderzoekt hoe muziektherapie wordt toegepast in Nederland en het buitenland, bijvoorbeeld bij te vroeg geboren baby’s, en toont de positieve effecten op hun hartslag en algehele rust. Ook wordt gekeken naar de rol van muziek in de operatiekamer en bij pijnverlichting. Hier lees je een apart onderzoek dat zich richt op pijnverlichting door muziek.

Muziek heeft een diepgaande impact op ons welzijn. Of je nu kiest voor professionele muziektherapie of gewoon geniet van je favoriete nummers thuis, muziek biedt eindeloze mogelijkheden voor ontspanning, heling en verbinding.

Volg mijn Spotify-account voor afspeellijsten die zijn afgestemd op verschillende situaties en gevoelens.